تجارت و زندگی به طور فزاینده‌ای به اینترنت و برنامه‌های وب و تلفن همراه وابسته شده‌اند. به همین دلیل، شرکت‌ها متوجه شده‌اند که بهترین راه برای رقابت در فضای آنلاین، اولویت‌بندی طراحی یک رابط کاربری (UI) جذاب و کارآمد است که تجربه کاربر (UX) را بهینه کند. طراحی UI و UX از رایج‌ترین اصطلاحات در طراحی وب و اپلیکیشن‌ها هستند. طراحی UI، که مخفف «واسط کاربری» (User Interface Design) است، به طراحی زیبایی‌شناسانه تمام عناصر بصری رابط کاربری یک محصول دیجیتال اشاره دارد. در مقابل، UX که مخفف «تجربه کاربر» (User Experience) است، به تجربه‌ای که کاربران از برنامه دارند و نحوه تعامل آن‌ها با آن بستگی دارد. بسیاری از افراد این دو اصطلاح را به جای یکدیگر استفاده می‌کنند و گاهی اوقات دچار اشتباه می‌شوند. اگر تا به حال در مورد تفاوت‌های بین UI و UX با ابهاماتی روبرو شده‌اید، در این مقاله به صورت جامع و دقیق به بررسی تفاوت‌های این دو اصطلاح خواهیم پرداخت تا درک بهتری از آن‌ها پیدا کنید.

طراحی UI چیست؟

طراحی UI مخفف «واسط کاربری» (User Interface Design) است و به طراحی زیبایی‌شناسانه تمام عناصر بصری یک محصول دیجیتال اشاره دارد. این عناصر شامل نحوه ارائه و تعامل محصول با کاربران می‌شود. رابط کاربری (UI) جایی است که کاربران با یک کامپیوتر، وب‌سایت یا برنامه تعامل دارند. هدف از ایجاد یک رابط کاربری مؤثر و راحت، تسهیل تجربه کاربر به گونه‌ای است که کاربر بتواند بیشترین نتیجه ممکن را با حداقل تلاش دریافت کند. رابط کاربری از لایه‌های مختلفی تشکیل شده که به درگیر کردن حواس انسان (مانند بینایی، لامسه و شنوایی) کمک می‌کند. این شامل دستگاه‌های ورودی مانند صفحه‌کلید، ماوس، پد لمسی، میکروفون، صفحه لمسی، اسکنر اثر انگشت، قلم الکترونیکی و دوربین و همچنین دستگاه‌های خروجی مانند مانیتور، بلندگو و چاپگر است. دستگاه‌هایی که با حواس چندگانه تعامل دارند، تحت عنوان «واسط کاربری چندرسانه‌ای» شناخته می‌شوند. به عنوان مثال، رابط کاربری‌های روزمره معمولاً ترکیبی از ورودی لمسی (مانند صفحه‌کلید و ماوس) و خروجی‌های بصری و شنیداری (مانند مانیتور و بلندگو) را استفاده می‌کنند. رابط کاربری طرح گرافیکی یک برنامه است و شامل دکمه‌هایی است که کاربران برای کلیک روی آن‌ها، متنی که می‌خوانند، تصاویر، لغزنده‌ها، فیلدهای ورودی متن و دیگر عناصری که کاربران با آن‌ها تعامل دارند، می‌شود. این طراحی شامل چیدمان صفحه، انیمیشن‌ها و انتقالات نیز هست؛ هر عنصر بصری و تعامل به دقت باید طراحی شود. این مسئولیت بر عهده طراحان رابط کاربری است که احساس و ظاهر رابط کاربری یک برنامه را طراحی می‌کنند. آن‌ها تصمیم می‌گیرند که برنامه چگونه به نظر برسد و رنگ‌ها، شکل دکمه‌ها، عرض خطوط و فونت‌های لازم را انتخاب می‌کنند. در واقع، طراحان UI نوعی طراح گرافیک هستند که به زیبایی‌شناسی اهمیت می‌دهند. آن‌ها باید از نظر زیبایی شناسی و هدف، مطمئن شوند که رابط برنامه جذاب و متناسب با شخصیت و هدف آن باشد، و تمامی عناصر بصری در هماهنگی با یکدیگر قرار داشته باشند. طراحی UI اغلب با طراحی UX (تجربه کاربر) اشتباه گرفته می‌شود. در حالی که طراحان UI و UX به طور نزدیک با یکدیگر کار می‌کنند، این دو زمینه به جنبه‌های متفاوتی از فرآیند طراحی اشاره دارند.

طراحی UX چیست؟

"UX" مخفف عبارت User Experience یا «تجربه کاربر» است. تجربه کاربری به نحوه تعامل کاربران با یک برنامه و احساساتی که در این تعاملات به وجود می‌آید، بستگی دارد. تجربه کاربری یا UX، در نتیجه بهبودهای رابط کاربری (UI) تکامل یافته است. هر زمان که کاربران با یک محصول تعامل داشته باشند، تجربه آن‌ها، چه مثبت، منفی یا خنثی، می‌تواند احساسات آنان را نسبت به آن محصول تغییر دهد. این تعریف بسیار گسترده است و می‌تواند شامل هر نوع تعاملی که یک فرد ممکن است با یک محصول یا خدمات داشته باشد، باشد. برخی از متخصصان UX به این حوزه «تجربه مشتری» می‌گویند و برخی دیگر این حوزه را به سادگی «طراحی تجربه» می‌نامند. طراحان UX نیز به رابط کاربری یک برنامه توجه دارند، به همین دلیل است که افراد گاهی اوقات در تمایز این دو حوزه دچار سردرگمی می‌شوند. اما درواقع، در حالی که طراحان UI مسئول طراحی ظاهری رابط کاربری هستند، طراحان UX وظیفه تعیین نحوه عملکرد رابط کاربری را بر عهده دارند. طراحان UX ساختار رابط و نحوه عملکرد آن را مشخص می‌کنند و به این می‌پردازند که چگونه اجزای مختلف به هم مرتبط می‌شوند. به عبارتی، آن‌ها طراحی می‌کنند که رابط چگونه باید عمل کند. اگر طراحی عملکرد خوبی داشته باشد، کاربران تجربه خوبی خواهند داشت، اما اگر از نظر کارکرد پیچیده یا غیر شهودی باشد، ممکن است تجربه کاربری ضعیفی به وجود آید. طراحان UX در تلاشند تا از بروز این حالت نامطلوب جلوگیری کنند. طراحی UX شامل مقدار مشخصی از تحلیل تکراری نیز می‌شود. طراحان UX با ایجاد وایرفریم و نمونه‌های اولیه، تعاملات رابط را طراح می‌کنند و بازخورد کاربر را جمع‌آوری می‌کنند. آن‌ها این بازخورد را در طرح‌های خود گنجانده و به درک عمیق‌تری از نحوه تعامل کاربران با برنامه‌های خود دست می‌یابند. این درک کامل و جامع برای موفقیت طراحان UX بسیار اهمیت دارد.

نکاتی در مورد طراحی UX

1. آغاز طراحی از سطوح بالای کسب و کار: طراحی UX باید از سطوح عالی سازمان آغاز شود و نباید تنها به تغییر ظاهر و پوست محصول محدود گردد.

2. فرآیند تکاملی: UX یک فرآیند تکاملی است که با استفاده از تحقیقات، تجربیات و تکرارها بهبود می‌یابد و به هیچ وجه نمی‌تواند به صورت ناگهانی و اتفاقی ایجاد شود.

3. علم و اصول طراحی: طراحی تجربه کاربری یک علم است که دارای اصول و روش‌شناسی مشخصی است و تنها یک بینش نیست.

4. محدودیت‌های UX: UX فقط به چگونگی خرید یا برخورد با مشتری محدود نمی‌شود؛ بلکه به استفاده و تعامل کاربران با محصول نیز اشاره دارد.

5. قابلیت خلاقیت در طراحی: در طراحی تجربه کاربری، تمام کسب‌وکارها می‌توانند به صورت خلاقانه الگوهایی خاص را برای تجارب کاربران خود در نظر بگیرند و هیچ الگویی ثابت و مشخص وجود ندارد.

چرا توجه به UX برای موفقیت سئو اهمیت دارد؟

برای افزایش سئو در وب‌سایت شما، باید بهترین تجربه را برای کاربران ایجاد کنید. حتی اگر در تلاش برای بهبود رتبه دیده‌شدگی سایت خود از طریق تحقیقات کلمات کلیدی هستید، اما سایت شما کند، ناامن و گیج‌کننده باشد، گوگل به شما رتبه مطلوبی نخواهد داد. گوگل روش‌های فراوانی برای فهمیدن نحوه تعامل بازدیدکنندگان با وب‌سایت شما دارد. از جمله این روش‌ها می‌توان به سرعت بارگذاری سایت، سازگاری با دستگاه‌های موبایل، کیفیت محتوای شما و پیوندهای داخلی اشاره کرد. زمانی که گوگل متوجه می‌شود که کاربران به سرعت سایت شما را ترک می‌کنند، از داده‌های کاربری استفاده می‌کند تا درک کند که بازدیدکنندگان چگونه تجربه‌ای از سایت شما دارند. این مشاهده به گوگل این سیگنال را می‌دهد که کاربران نمی‌توانند آنچه را که به دنبال آن هستند پیدا کنند. از دیگر سیگنال‌های کاربری شامل تعداد دفعات مراجعه به سایت و مدت زمانی است که کاربران در سایت شما می‌مانند. هر چه این مدت زمان و دفعات مراجعه بیشتر باشد، به این معناست که کاربران از محتوا لذت می‌برند و آن را مفید می‌یابند. پیش از هر اقدام، به هدف وب‌سایت و صفحاتی که آن را تشکیل می‌دهند، فکر کنید. آیا هدف شما جذب بازدیدکننده است؟ یا فروش خدمات و محصولات؟ یا حتی ارائه مقالات و محتوای مفید به کاربران؟ به عنوان یک طراح، پس از تعیین هدف، باید از آن حمایت کنید. داشتن یک هدف مشخص در ذهن، تأثیر زیادی در اولویت‌بندی و توسعه سایت خواهد داشت.

تأثیر UX بر سئو سایت

هدف از بهینه‌سازی موتور جستجو (SEO) و تجربه کاربر (UX) ارائه بهترین تجربه ممکن برای بازدیدکنندگان وب‌سایت است. برای درک بهتر این موضوع، بیایید نگاهی به عناصر مشترک و مؤثر بر SEO و UX بیندازیم:

سرفصل‌ها و عناوین

عناوین به خوانندگان کمک می‌کند تا متوجه شوند هر بخش از مقاله درباره چه موضوعی است و همچنین ساختار منطقی و سلسله‌مراتبی از اطلاعات را برای موتورهای جستجو فراهم می‌آورند. این عناوین به عنوان راهنما برای کاربران نیز نقش مهمی ایفا می‌کنند.

طراحی و ساختار وب‌سایت

نه تنها ساختار سایت برای کاربران مهم است، بلکه به عنوان نقشه‌راه سایت شما برای موتورهای جستجو نیز عمل می‌کند. به یاد داشته باشید که بسیاری از بازدیدکنندگان شما به‌طور مستقیم از صفحه اصلی وارد سایت نمی‌شوند. این بدان معناست که سایت شما باید از هر صفحه به راحتی قابل پیمایش باشد. ساختار مرتب و ظاهری جذاب وب‌سایت، توجه گوگل را به سایت شما جلب کرده و به نمایش آن در صفحات اول نتایج جستجو کمک می‌کند. اگر منوی سایت به اندازه‌ای بزرگ باشد که تمام صفحه را بپوشاند و کاربر نتواند محتوای زیر آن را مشاهده کند، این تجربه کاربری بسیار ضعیفی را به وجود می‌آورد. کاربران به خصوص در دستگاه‌های تلفن همراه، احتمالاً از تعامل با منوهای بزرگ و اشغال‌کننده صفحه دلزده می‌شوند. بنابراین، داشتن ساختار ساده و منظم می‌تواند به بهبود موقعیت لینک‌های سایت در نتایج جستجوی گوگل کمک کند.

سرعت بارگذاری سایت

سرعت سایت همواره یکی از عوامل مهم در رتبه‌بندی جستجوی گوگل بوده است. نه تنها داشتن وب‌سایتی که سریع بارگذاری می‌شود، اهمیت دارد، بلکه تجربه کاربری در دستگاه‌های موبایل نیز باید همچنان سریع باشد.
کندی در بارگذاری سایت یکی از عوامل آزاردهنده برای کاربران است و می‌تواند منجر به خروج آن‌ها از سایت شما شود. به همین دلیل، سرعت سایت شما نقش بسیار مهمی در سئو دارد. مطمئن شوید که وب‌سایت شما به طور کامل بهینه‌سازی شده است تا کاربران تجربه خوبی از استفاده از آن داشته باشند و تمایل بیشتری به مراجعه به سایت شما پیدا کنند. همچنین برای بهبود این جنبه، بهتر است یک سرور مجازی با کارایی بالا تهیه کنید تا از مشکلات احتمالی جلوگیری کنید.

سازگاری با گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها

با توجه به اینکه دستگاه‌های تلفن همراه اکنون بیش از نیمی از ترافیک وب‌سایت‌ها را تشکیل می‌دهند، اهمیت سازگاری سایت‌ها با این دستگاه‌ها بسیار بالا است. در صورتی که سایت شما پاسخگو و سازگار با دستگاه‌های موبایل نباشد، ممکن است نیمی از مخاطبان خود را از دست بدهید. گوگل به سادگی می‌تواند با انجام آزمایش‌های سازگاری با موبایل، معیاری برای جذب کاربران وب‌سایت شما تعیین کند.

استفاده از URL کاربرپسند

برای بهبود تجربه کاربری، استفاده از قالب‌های URL بصری بسیار مهم است. برعکس، URLهای ناکارآمد که فاقد ساختار سلسله‌مراتبی مناسب هستند و نمی‌توانند محتوای صفحه را به‌روشنی نمایش دهند، کارآیی کمتری خواهند داشت.

همکاری طراحان UI و UX

به همین دلیل، طراح UX مسئول تعیین نحوه عملکرد رابط کاربری است، در حالی که طراح UI بر روی نمای ظاهری آن تمرکز می‌کند. این یک فرآیند همکاری نزدیک بین دو تیم طراحی است. تیم UX به بررسی جریان کلی برنامه، نحوه هدایت دکمه‌ها از طریق وظایف مختلف و چگونگی برآورده‌سازی نیازهای اطلاعاتی کاربران می‌پردازد، در حالی که تیم UI بر روی نحوه نمایش عناصر مختلف رابط در صفحه نمایش کار می‌کند. در طول فرآیند طراحی، ممکن است تصمیم گرفته شود که گزینه‌های اضافی به یک صفحه اضافه شوند. این اقدام می‌تواند نحوه سازماندهی گزینه‌ها را تغییر دهد و احتمالاً نیاز به تنظیم شکل یا اندازه آن‌ها دارد. تیم UX بهترین شیوه برای چیدمان دکمه‌ها را تعیین می‌کند، در حالی که تیم‌های UI طرح‌های خود را با نظم جدید تطبیق می‌دهند. ارتباط و همکاری مداوم میان طراحان UI و UX کمک می‌کند تا اطمینان حاصل شود که رابط کاربری نهایی نه تنها به‌خوبی به نظر می‌رسد، بلکه به‌طور مؤثر و شهودی نیز عمل می‌کند. طراحی UI و UX شامل مجموعه مهارت‌های متفاوتی است، اما هر یک برای موفقیت دیگری ضروری است. یک طراحی زیبا نمی‌تواند کمبودهای یک رابط کاربری گیج‌کننده را جبران کند و بالعکس، یک تجربه کاربری عالی ممکن است با طراحی ضعیف رابط بصری از بین برود. برای رسیدن به یک رابط کاربری و تجربه عالی، هر دو طراحی UI و UX باید به‌طور بی‌نقص اجرا شوند و با انتظارات کاربران به‌خوبی هماهنگ باشند. زمانی که این دو جنبه به‌طور هماهنگ عمل کنند، نتایج می‌تواند بسیار شگفت‌انگیز باشد.

تفاوت بین تجربه کاربری (UX) و رابط کاربری (UI)

طراحی تجربه کاربری (UX) فرآیند بهبود رضایت کاربر از طریق افزایش قابلیت استفاده و دسترسی یک محصول، وب‌سایت یا برنامه است. در مقابل، طراحی رابط کاربری (UI) مربوط به طراحی ظاهر و احساس محصول است؛ به عبارت دیگر، UI شامل تمام عناصری می‌شود که کاربر در تعامل با محصول می‌بیند، از رنگ‌ها و الگوها گرفته تا تایپوگرافی. طراحی UI شامل پیش‌بینی اولویت‌های کاربر و ایجاد یک رابط است که این اولویت‌ها را درک کرده و برآورده کند. در حالی که طراحی UI عمدتاً بر زیبایی شناسی تمرکز دارد، همچنین تلاش می‌کند تا پاسخگویی، کارایی و دسترسی یک وب‌سایت را به حداکثر برساند. رابط کاربری و تجربه کاربری هر دو زیربنای اجرای یک پروژه هستند و به همان اندازه اهمیت دارند، اما مشخصات هر یک متفاوت است. به طور عمده، UI حول ظاهر و احساس کلی یک وب‌سایت یا برنامه طراحی می‌شود، در حالی که UX شامل کل فرآیند مفهوم‌سازی، توسعه و تحویل محصول می‌باشد. علاوه بر این، UX می‌تواند در رابطه با تقریباً هر نوع محصولی مورد بحث قرار گیرد، در حالی که UI خاص محصولات دیجیتال است.

تفاوت‌های اصلی میان UX و UI

• تمرکز: UX بر عملکرد و هدف محصول متمرکز است، در حالی که UI حول کیفیت تعامل کاربر با آن محصول می‌چرخد.

• اجزا: UX شامل اجزایی نظیر تحقیقات بازار و شناسایی نیازهای کاربر است، در حالی که UI بیشتر به طراحی هنری و عناصر مربوط به ظاهر و احساس تجربه کاربری می‌پردازد.

• مدیریت پروژه: UX بر مدیریت کلی پروژه از فاز ایده‌پردازی تا توسعه و تحویل تمرکز دارد. از سوی دیگر، UI به طور خاص بر طراحی محصول نهایی متمرکز است.

طراحی تجربه کاربری معمولاً با شناسایی نقاط دردناک کاربران و اینکه چگونه می‌توان نیازهای آنان را برآورده کرد، آغاز می‌شود. این فرآیند شامل جزئیاتی مانند جریان‌های منطقی و مراحل مورد نیاز برای رسیدن به یک هدف خاص است. هنگامی که رابط به گونه‌ای طراحی می‌شود که مفید باشد، نمونه اولیه به طراح رابط کاربری ارسال می‌شود که در آن جا، فرآیندها به شکل بصری جذاب تری پیاده‌سازی می‌شوند.

تاریخچه مختصری از رابط کاربری

در دهه ۱۹۷۰، برای استفاده از رایانه‌ها، کاربران مجبور بودند از رابط‌های خط فرمان استفاده کنند. در آن زمان، رابط‌های گرافیکی که امروزه رایج هستند، وجود نداشتند. کاربران برای برقراری ارتباط با دستگاه خود، نیاز به نوشتن کدهای برنامه‌نویسی داشتند و برای انجام کارهای ساده به تعداد زیادی خط کد نیاز داشتند. در دهه ۱۹۸۰، اولین رابط کاربری گرافیکی (GUI) توسط دانشمندان کامپیوتر در Xerox PARC توسعه یافت. این نوآوری به کاربران امکان می‌داد تا با ارسال دستورات بصری از طریق دکمه‌ها، نمادها، جعبه‌های انتخابی و منوها با کامپیوترهای شخصی تعامل داشته باشند. این تغییر در فناوری به معنای این بود که هر کسی می‌توانست از رایانه استفاده کند، بدون اینکه نیاز به دانش کدنویسی داشته باشد و به این ترتیب انقلاب کامپیوترهای شخصی آغاز شد. در سال ۱۹۸۴، اپل رایانه شخصی مکینتاش را معرفی کرد که از یک ماوس برای نقطه و کلیک استفاده می‌کرد. این محصول به عنوان اولین کامپیوتر خانگی موفق تجاری شناخته شد که از چنین رابطی بهره‌برداری کرد. افزایش دسترسی و رواج رایانه‌های شخصی و اداری به این معنی بود که طراحی رابط‌ها باید با در نظر گرفتن کاربران انجام شود. اگر کاربران نمی‌توانستند با دستگاه‌های خود به راحتی تعامل کنند، محصولات موفق نمی‌شدند، و این موضوع به معنی تولد طراح رابط کاربری بود. نقش طراح رابط کاربری با توجه به تغییر اولویت‌ها، سیستم‌ها و انتظارات کاربران تکامل یافته است. امروزه طراحان UI نه تنها بر روی رابط‌های کامپیوتری، بلکه بر روی تلفن‌های همراه، واقعیت افزوده، واقعیت مجازی و حتی رابط‌های «نامرئی» یا بدون صفحه (که به UI صفر نیز مشهور است) کار می‌کنند. این انواع رابط‌ها شامل تعامل از طریق صدا، حرکات دستی و نور می‌شود. طراحان رابط کاربری امروزی با فرصت‌های نامحدودی روبرو هستند و می‌توانند بر روی وب‌سایت‌ها، برنامه‌های تلفن همراه، فناوری‌های پوشیدنی و دستگاه‌های خانه هوشمند کار کنند. به عنوانی که رایانه‌ها همچنان بخش مهمی از زندگی روزمره ما هستند، نیاز به طراحی رابط‌هایی وجود خواهد داشت که کاربران با هر سن، پیشینه و تجربه فنی بتوانند به‌طور مؤثر از آن استفاده کنند.

انواع رابط‌های کاربری

از انواع دیگر رابط‌های کاربری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• رابط کاربری مبتنی بر فرم: برای ورود داده‌ها به یک برنامه با ارائه گزینه‌های محدود استفاده می‌شود.

• رابط کاربری گرافیکی: ورودی لمسی با خروجی بصری (مانند صفحه کلید و مانیتور).

• رابط کاربری منو محور: رابطی که از فهرست‌ها برای گزینه‌ها و انتخاب‌های موجود در وب‌سایت یا برنامه جهت پیمایش بهره می‌برد، مانند دستگاه‌های خودپرداز.

• رابط کاربری لمسی: رابطی که از ورودی لمسی در اکثر گوشی‌ها و تبلت‌های هوشمند استفاده می‌کند و با صفحه نمایش لمسی کار می‌کند.

• رابط کاربری صوتی: تعامل انسان و ماشین با استفاده از دستورات صوتی، مانند GPS.

• رابط‌های مبتنی بر ژست: کاربران از طریق حرکات بدن خود با فضاهای طراحی سه‌بعدی تعامل دارند، به عنوان مثال در بازی‌های واقعیت مجازی (VR).

این تنوع در رابط‌های کاربری نشان‌دهنده پیشرفت‌های قابل توجهی است که در این حوزه رخ داده و نیاز به طراحی‌های جدید و نوآورانه برای پاسخگویی به نیازهای کاربران را برجسته می‌کند.

نتیجه‌گیری

در نهایت، باید گفت که رابط کاربری (UI) شامل مجموعه‌ای از صفحات و عناصر بصری (مانند دکمه‌ها و نمادها) است که به کاربر اجازه می‌دهد با یک محصول یا خدمات تعامل کند. از سوی دیگر، تجربه کاربری (UX) به تجربه‌ی کلی و داخلی که فرد در حین ارتباط با هر جنبه‌ای از محصولات و خدمات یک شرکت دارد، اشاره دارد. اگر طراحی را به‌عنوان سرمایه‌گذاری در موفقیت یک محصول در نظر بگیریم، همکاری با یک طراح تجربه کاربری با مهارت در مراحل اولیه می‌تواند راهی مؤثر برای تقویت این سرمایه‌گذاری در بلندمدت باشد.

امیدواریم با مطالعه این متن به‌روشنی با مفاهیم این دو اصطلاح آشنا شده و تفاوت‌های آن‌ها را درک کرده باشید. از همراهی و انتخاب شما سپاسگزاریم.